| abstract | - [[Plik:Gęsiówka (1944).jpg|right|thumb|250px|Gęsiówka (1944)]] [[Plik:Więźniowie Gęsiówki.jpg|right|thumb|250px|Więźniowie Gęsiówki po wyzwoleniu (1944)]] Gęsiówka – potoczna nazwa więzienia, które znajdowało się w budynku Koszar Wołyńskich na Muranowie, u zbiegu Gęsiej i Zamenhofa, i działało od końca XIX wieku do 1963 roku. Więzienie "Gęsiówka" powstało pod koniec XIX wieku, kiedy to zabudowania Koszar Wołyńskich wzdłuż ul. Gęsiej zostały przekształcone w więzienie wojskowe. Po utworzeniu w 1940 roku getta warszawskiego zabudowania Gęsiówki, ciągnące się od Zamenhofa po Smoczą i Okopową, stały się Aresztem Centralnym Getta. W Gęsiówce w 1940 roku osadzony był także Janusz Korczak. Zabudowania zostały zachowane podczas burzenia Muranowa po upadku powstania w getcie, ponieważ przewidziano dla nich szczególną funkcję. W 1943 roku, na podstawie rozkazu Heinricha Himmlera, zabudowania Gęsiówki stały się siedzibą obozu koncentracyjnego KL Warschau, który zaczął swoją działalność 19 lipca. Zespół barokowych zabudowań miał służyć jako miejsce gromadzenia Żydów wywożonych do pracy do Niemiec, a także jako ich unicestwienia. Na obszarze Gęsiówki mogła istnieć przynajmniej jedna komora gazowa. Przed wybuchem powstania warszawskiego Niemcy ewakuowali KL Warschau, jednak w obozie pozostało 348 więźniów, którzy zostali wyzwoleni 5 sierpnia 1944 roku przez powstańców z batalionu "Zośka", dowodzonych przez Ryszarda Białousa "Jerzego". Do pokonania obrony obiektu przyczynił się zdobyczny pojazd pancerny "Magda", który zniszczył wieżę strażniczą oraz bramę wejściową. [[Plik:Gęsiówka (Anielewicza, tablica).JPG|right|thumb|250px|Tablice pamiątkowe na budynku przy Anielewicza 34]] W 1945 roku Gęsiówka została przejęta przez NKWD w celu utworzenia tutaj obozu jenieckiego, który de facto służył także jako miejsce przetrzymywania osób niewygodnych politycznie, takich jak na przykład żołnierze Armii Krajowej. Obóz istniał do 1949 roku, natomiast potem, w zachowanym budynku Koszar Wołyńskich, więzienie funkcjonowało nadal. W więzieniu życie mogło stracić nawet półtora tysiąca więźniów, jednak nigdy nie odnaleziono ich ciał. Zlikwidowano je dopiero w 1963 roku, po otwarciu więzienia na ul. Ciupagi w Białołęce Dworskiej. Pamięć o zdobyciu i istnieniu Gęsiówki podtrzymuje tablica pamiątkowa wmurowana w fasadę bloku przy Anielewicza 34.
- Gęsiówka (; Polish informal name for the prison on Gęsia Street; literally: 'Goose Farm'), was a German Nazi concentration camp in German-occupied Warsaw, Poland.
|
